Taşikardi, kalp atış hızının dakikada 100’ün üzerinde olmasının tibbi karşılığıdır. Koroner arter hastalığı, kalp yetmezliği ve kalp kapakçık hastalığı gibi kalp problemleri taşikardiye neden olurken bazen de ilaç kullanımı, stres, korku, egzersiz, kansızlık, alkol ve sigara kullanımı da taşikardiye yol açabilir. Bazı durumlarda taşikardi yaşanması normal kabul edilirken altta yatan hastalıklar tedavi edilmezse taşikardi vakalarının ölümle sonuçlanabileceği de unutulmamalıdır.
Taşikardi, ister egzersiz sonrası fizyolojik tepki olarak isterse patolojik olsun, kalp atım hızının dakikada 100 atımdan daha yüksek olması durumunu ifade eder. Hem birkaç saniye hem de bazen saatlerce sürebilen bir durum olan taşikardi, kalbin üst veya alt odalarında başlayabilir ve bazen hafif etki yaratabilirken kimi zaman da hayati bir tehlike oluşturabilir.
Kalbin çok sık attığı zamanlarda kalp kanla dolması için gereken süreye sahip değildir. Eğer kalp tüm hücrelere ihtiyaç duydukları kan ve oksijeni sağlayamıyorsa bu durum tehlikeli bir tablo ortaya çıkarabilir.
Genellikle kalp dışı nedenler olan stres, korku, panik ve heyecan duyulan durumlarda yaşanan taşikardi, bazen de kalp hastalıklarına bağlı gelişir. Bu hastalıkların başında kalp yetmezliği, kalp kapakçık hastalığı ve koroner arter hastalığı gelir. Taşikardinin ölümcül sonuçlara yol açmaması için teşhis edilip tedavi edilmesi gerekir.
Taşikardi kendi içinde birtakım türlere ayrılır ve bunlar şöyle açıklanabilir:
Atriyal fibrilasyon: Atriyal fibrilasyon, kalbin üst odacıklarındaki (atriyum) kaotik, düzensiz elektriksel uyarıların neden olduğu hızlı bir kalp atış hızıdır. Bu sinyaller, kulakçıkların hızlı, koordine olmayan, zayıf kasılmalarına neden olur. Atriyal fibrilasyon geçici olabilir, ancak bazı epizodlar tedavi edilmedikçe sona ermez. Atriyal fibrilasyon en sık görülen taşikardi türüdür.
Atriyal çarpıntı: Atriyal çarpıntıda, kalbin kulakçıkları çok hızlı ama düzenli bir hızda atar. Hız, kulakçıkların zayıf kasılmalarına neden olur. Atriyal çarpıntı, atriyum içindeki düzensiz devrelerden kaynaklanır. Atriyal çarpıntı atakları kendiliğinden geçebilir veya tedavi gerektirebilir. Atriyal çarpıntısı olan kişilerde başka zamanlarda da sıklıkla atriyal fibrilasyon olur.
Supraventriküler taşikardi (SVT): Supraventriküler taşikardi, kalbin alt odacıklarının (ventriküller) üzerinde bir yerde başlayan anormal derecede hızlı bir kalp atışıdır. Genellikle doğumda bulunan ve örtüşen sinyaller döngüsü oluşturan kalpteki anormal devrelerden kaynaklanır.
Ventriküler taşikardi: Ventriküler taşikardi, kalbin alt odacıklarında (ventriküller) anormal elektrik sinyalleriyle başlayan hızlı bir kalp atış hızıdır. Hızlı kalp atış hızı, ventriküllerin vücuda yeterli kan pompalamak için verimli bir şekilde dolmasına ve büzülmesine izin vermez. Ventriküler taşikardi atakları kısa olabilir ve zarar vermeden sadece birkaç saniye sürebilir. Ancak birkaç saniyeden uzun süren ataklar yaşamı tehdit eden tıbbi bir acil durum haline gelebilir.
Ventriküler fibrilasyon: Ventriküler fibrilasyon, hızlı, kaotik elektriksel uyarılar, vücuda gerekli kanı pompalamak yerine alt kalp odacıklarının (ventriküller) titremesine neden olduğunda meydana gelir. Kalbe elektrik çarpması (defibrilasyon) ile kalp dakikalar içinde normal ritmine döndürülmezse bu ölümcül olabilir. Kalp krizi sırasında veya sonrasında ventriküler fibrilasyon meydana gelebilir. Ventriküler fibrilasyonu olan çoğu insanda altta yatan bir kalp hastalığı vardır veya yıldırım çarpması gibi ciddi bir travma geçirmiştir.
Kalbin anormal hızlı atması olan taşikardi genellikle stres, kaygı, korku, panik, heyecan ve bazı ilaçların yan etkisi olarak meydana gelir. Kalp dışı bu nedenlerin yanı sıra kalp yetmezliği, kalp krizi, koroner arter hastalığı, anemi ve aşırı aktif tiroid de taşikardiyi tetikleyen faktörler arasındadır.
Taşikardi genel olarak şu nedenlere bağlı şekilde ortaya çıkar:
Yukarıda yer alan kalp dışı nedenler genellikle bir sorun teşkil etmezken hastalığa bağlı ortaya çıkan taşikardi vakaları erken teşhis edilip tedavi edilmediğinde kişiyi ölüme götürebilir.
Taşikardinin en belirgin semptomu kalp atış hızının artmasıdır. Bu artış kalbin dakikada 100 atımın üstüne çıkması demektir. Diğer taşikardi belirtileri ise göğüs ağrısı, baş dönmesi, nefes darlığı, bayılma hissi ve kişinin ani bir şekilde güçten düşmesidir.
Taşikardi yaşayan kişilerde şu belirtiler görülür:
Kalbin anormal bir hızda atması, dakikada 100’ün üzerine ulaşmasıdır. Bu, taşikardinin en belirgin semptomu olarak kabul görür.
Taşikardi sırasında kişi aynı zamanda göğüs ağrısı da yaşayabilir. Bu da taşikardide görülen yaygın belirtilerdendir.
Göğüs ağrısının dışında taşikardi belirtilerinden biri de baş dönmesidir. Kişi kalp atış hızının artmasına bağlı olarak baş dönmesi yaşayabilir. Bu durum geçici olabileceği gibi uzun da sürebilir.
Kalbin çok hızlı attığı durumlarda kişi nefes darlığı da hissedebilir. Hem kalp hızının hem de nefes darlığının kontrol altına alınması gerekir.
Kişi hem bayılacakmış hissine kapılabilir hem de taşikardinin uzun sürmesi durumunda bayılabilir. Bu gibi durumlarda acil müdahale şarttır.
Taşikardi yaşandığı sırada vücuda güçsüzlük hissi gelir ve kişi zayıflık hisseder.
Kardiyoloji hekimi öncelikle hastanın hikayesini alır. Şikayetlerini dinler ve bu şikayetler üzerine sorular sorar. Sonrasında başta EKG olmak üzere kalp ve kan testleri yapılır. EKG, kalbin elektriksel atımlarıyla ilgili bir kayıt oluşturur. Kişinin koluna, göğsünün üzerine, bacaklarına elektrotlar yerleştirilir. Bu elektrotlarda acı hissedilmez. Bu şekilde alınan kayıt bir kağıda dökümlenir. Kardiyoloji hekimi burada kalp hızının şeklini, boyutlarını, zamanlamaları, atışların düzenli olup olmadığını görebilir.
Bunun yanında hastaya kalp ultrasonu uygulanır. Burada da hekim farklı şekillerde uzanmanızı isteyerek ultrason probuyla kalp, göğüs çevrenizi görüntüler. Kalp kapakçıklarının, kalp yapısının durumuna bakar.
Taşikardi için uygulanan bir diğer test ritim holter testidir. Hastanın göğsüne eşitli elektrotlar yapıştırılır ve bu elektrotların kabloları bir cihaza bağlanır. Hastanın beline bu cihaz tarafından hastanın kalp ritimleri 24 ile 48 saat boyunca kaydedilir. Bu kayıtlar bilgisayarda toplanır.
Holter testinde gündelik aktivitelerinizi yapmanız gerekir. Taşikardi ve nedeninin araştırılması için hastalara efor testi de uygulanır. Bu test egzersiz sırasında kalbin nasıl çalıştığı konusunda kardiyoloji hekimine bilgi verir.
Ayrıca taşikardi ve sebepleri için tilt testi yani eğik masa testi de uygulanabilmektedir. Bu testle kalp atım hızının ve kan basıncının ayakta ya da yatar durumdayken nasıl değiştiğini göstermektedir. Bu testte öncelikle ihtiyaç duyulursa ilaç verilmesi için koldan damar yolu açılır. Hasta EKG cihazına bağlanır. Bu sırada tansiyon takibi yapılması için hastaya tansiyon aletinin manşonu da bağlanır. Test eğimi ayarlanan bir masayla yapılır.
Elektrofizyolojik çalışma da taşikardiye neden olan ritim bozukluğunun bulunması için uygulanan bir diğer tanı yöntemidir. Bu işlem de lokal anesteziyle yapılır. Kasıktan kalbe yerleştirilen kateter ile kalbin elektriksel faaliyetleri incelenirken, ritim bozukluğunun sebebi rahatlıkla saptanabilmektedir.
Ayrıca taşikardi tanısı için Kardiyak MR çekilebilir. Bu sayede kanın kalpten nasıl aktığını gösteren hareketsiz veya hareketli resimler sağlayabilir ve düzensizlikleri tespit edebilir.
Bilgisayarlı tomografi (BT) de bir çeşit tarama yöntemidir. BT taramaları, kalbin daha ayrıntılı bir kesit görüntüsünü sağlayabilir. Ayrıca akciğer grafisi de istenebilir. Bu test, kalbinizin ve akciğerlerinizin hareketsiz fotoğraflarını çekmek için kullanılır ve kalbinizin büyümüş olup olmadığını tespit edebilir.
Doktorunuz taşikardiye katkıda bulunan altta yatan bir durumu teşhis etmek ve kalbinizin durumunu değerlendirmek için gerektiğinde ek testler isteyebilir. Kan tahlilleri de bunun içindedir. Bazen anemi veya farklı vitaminlerin eksiklikleri de taşikardi nedeni olabilir.
Taşikardi tedavisindeki amaç kalp hızı yükseldiğinde onu yavaşlatmak, gelecekte buna bağlı sorunları engellemek, sorunlarla birlikte meydana gelebilecek komplikasyonları azaltmak, taşikardiye katkıda bulunabilecek altta yatan bir hastalığı tedavi etmektir.
Hızlı kalp atışı basit fiziksel hareketlerle yavaşlatılabilir. Bunun yanında ilaç tedavisi de gerekebilir. Kardiyoloji hekimi hızlı bir kalp atışı sırasında vagal manevra yapmanızı isteyebilir. Manevralar arasında öksürme, ıkınma, yüze buz torbası koyma gibi hareketler istenebilir. Bu manevralar kalp atışını kontrol etmeye yarayan vagus sinirini etkiler.
Kalp atışı yavaşlamazsa anti-aritmik ilaçlar kullanılabilir. Tedaviler taşikardinin nedenine göre değişmektedir. Amaç taşikardi nedenini bulup, bu durumu da tedavi etmektir. Bazı durumlarda lokal anesteziyle uygulanan yöntemler veya cerrahi yöntemler uygulanabilir. Yani tedaviler taşikardinin altında yatan sebepten ve taşikardinin türüne göre değişmektedir.
Taşikardiyi önlemenin en etkili yolu, sağlıklı bir kalbi korumak ve kalp hastalığı geliştirme riskinizi azaltmaktır. Eğer kalp hastalığınız varsa, onu izleyin ve taşikardiyi önlemeye yardımcı olmak için tedavi planınızı takip edin.
Taşikardiyi önlemek için şu önerileri uygulamak gerekir:
Egzersiz yapın ve sağlıklı beslenin: Düzenli egzersiz yaparak ve meyve, sebze ve kepekli tahıllar açısından zengin, sağlıklı, az yağlı bir diyet yiyerek kalp-sağlıklı bir yaşam tarzı sürün.
Sağlıklı kiloyu koruyun: Fazla kilolu olmak kalp hastalığı geliştirme riskinizi artırır.
Tansiyon ve kolesterol seviyelerini kontrol altında tutun: Yüksek tansiyon (hipertansiyon) veya yüksek kolesterolü düzeltmek için yaşam tarzı değişiklikleri yapın ve ilaçları reçete edildiği şekilde alın.
Sigarayı bırakın: Sigara içiyorsanız ve kendi başınıza bırakamıyorsanız, sigara alışkanlığını bırakmanıza yardımcı olacak stratejiler veya programlar hakkında doktorunuzla konuşun.
Alkol almayın: Alkolden tamamen kaçınmanız önerilir. Durumunuza özel tavsiye için doktorunuza danışın.
Uyuşturucudan uzak durun: Keyif verici uyuşturucu kullanımına son vermek için yardıma ihtiyacınız varsa, sizin için uygun bir program hakkında doktorunuzla konuşun.
Reçetesiz satılan ilaçları dikkatli kullanın: Bazı soğuk algınlığı ve öksürük ilaçları, hızlı bir kalp atışını tetikleyebilecek uyarıcılar içerir. Hangi ilaçlardan kaçınmanız gerektiğini doktorunuza sorun.
Kafeini sınırlayın: Kafeinli içecekler içiyorsanız, bunu ölçülü olarak yapın (günde bir ila iki içecekten fazla değil).
Stresi kontrol edin: Gereksiz stresten kaçının ve normal stresle sağlıklı bir şekilde başa çıkmak için başa çıkma tekniklerini öğrenin.
Planlanmış kontrollere gidin: Düzenli fiziki muayene yaptırın ve herhangi bir belirti veya semptomu doktorunuza bildirin.
