Genellikle “artrit” terimi altında gruplandırılan romatizmal hastalıklar, bağışıklık sisteminin eklemlere, tendonlara ve kaslara saldırmasına neden olan otoimmün veya inflamatuar hastalık grubudur. Kaslarda ağrı, şişlik, şekil bozukluğu ve hareket edilmesini engelleyen belirtilerle ortaya çıkan romatizma hastalığı, kendi içinde riskli olarak değerlendirilen romatoid artrit ve osteoartrit gibi türler barındıran romatizma genellikle genetik, yaş, çevresel faktör ve obezite kaynaklı meydana gelir. Romatizma hastalığını tamamen ortadan kaldırmak mümkün olmasa da ilaçlarla kontrol altına alınabilir. Kontrol altındaki romatizma birden alevlenebileceği için, hiçbir şikayet olmasa da sürekli doktor takibi şarttır.
Romatizma tendonları, kasları, bağları, kemik ve eklemler gibi bir veya daha fazla yapıyı etkileyerek ağrı ve hareket kısıtlılığına neden olan kas-iskelet sistemi bozukluğudur.Hemen hemen her yaşta görülen ve savunma mekanizmasında çeşitli bozukluklara yol açabilen bir hastalık olan romatizmanın en tehlikeli türü romatoid artrit olarak kabul edilir.
Genellikle ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığıyla ortaya çıkan romatizma genetik, yaş, cinsiyet, çevresel faktör ve obezite gibi sebepler sonucunda meydana gelir.
Romatizma kilolu kişilerde daha fazla ağrıya neden olup, eklemlerde şişlik, sıcaklık ve ağrı ile kendisini gösterir ve tedavi edilmediğinde ciddi rahatsızlıklar ve komplikasyonlara sebebiyet verebilir.
Kas, tendon, bağ ve birden fazla yapının tahrip olup aşınması sonucu meydana gelen romatizma genellikle genetik geçiş, yaş, cinsiyet, çevresel faktör ve obezite gibi sebeplerle ortaya çıkar ve hemen hemen her yaşta görülebilir.
Romatizma nedenleri, iltihaplı ve iltihapsız romatizma olarak iki farklı çerçevede değerlendirilebilir. İltihaplı romatizma olarak bilinen romatoid artritte bağışıklık sisteminin sağlıklı dokulara saldırması söz konusudur. İltihapsız romatizmada ise durum biraz daha farklı farklıdır. İltihapsız romatizma genellikle genetik geçişle birlikte yaş, cinsiyet ve kilo durumlarını kapsar.
Aynı zamanda bazı romatizmalar sadece eklemleri değil, bağışıklık sistemini ve iç organları da etkiler. Son yıllarda uygulanan ilaç tedavileriyle şiddeti ve semptomları hafifletilebilen romatizma hastalığının kesin bir tedavisi olmasa da hastaların daha rahat bir hayat geçirmesi sağlanır.
Genel olarak romatizma nedenleri şunlardır:
Romatizmal hastalıkları kendi içinde türlere ayrılır. Bu türler arasında en tehlikeli romatizma hastalığı romatoid artrit olarak kabul edilir. Romatoid artrit bağışıklık sisteminin yanlışlıkla sağlıklı dokulara saldırması sonucu meydana gelir ve inflamatuar bir durumdur. Romatoid artrit dışında osteoartrit ve ankilozan spondilit de romatizmal hastalıklardandır.
Romatoid artrit: En tehlikeli romatizma hastalığı olarak değerlendirilen romatoid artrit, bağışıklık sisteminin vücudun kendi dokularına saldırdığı ve ağrı, şişme, sertlik gibi belirtiler yaşandığında meydana gelir.
Osteoartrit (Kireçlenme): Kemiklerinizin ucundaki yumuşak malzeme olan kıkırdak hasarından kaynaklanan osteoartritte kemikler aşındıkça eklemler ağrır ve hareket edilmesi zorlaşır. Genellikle dizleri, kalçaları, bel bölgesini, boynu, parmakları ve ayakları etkiler.
Ankilozan spondilit: Halk arasında bel romatizması olarak bilinen ankilozan spondilit, omurga kemiklerinde iltihaplanma sonucu meydana gelen bir rahatsızlıktır.
Lupus: Sistemik lupus eritematozus olarak da adlandırılan otoimmün bir hastalık olan lupus da romatizmal hastalıklar arasında sayılır.
Birden fazla eklemde oluşan ağrı, kızarıklık, şişlik ve sertlik, sabahları veya otururken meydana gelen kas sertliğiyle birlikte hassasiyet, ateş, yorgunluk ve hareket kısıtlılığı romatizmanın yaygın belirtileri arasında gösterilir.
Yaygın bir şekilde ortaya çıkan romatizma belirtileri şunları içerir:
Romatizma hastalığı sonucunda dokularda ve kaslarda meydana gelen tahrip ve aşınma sonucu kemiklerde ağrı, kızarıklık, şişlik ve sertlik meydana gelir.
Sabahları uyanıldığında hareketsizliğin neden olduğu eklem sertliği, romatizmanın yaygın görülen belirtileri arasındadır.
Kişi oturduğu sırada kemiklerin birbirine sürtünmesi sonucu ağrı ve hassasiyet durumu yaşanabilir.
İnflamatuar bir hastalık grubu olan romatizma, vücuttaki enfeksiyon kaynaklı ateş yükselmesine neden olur.
Romatizması olan kişilerde tipik olarak birden fazla kalıcı iltihaplı eklem bulunur. Vücuttaki iltihaplanma genel olarak fiziksel zayıflığa, uyuşukluğa ve yorgunluğa yol açabilir.
Kasların tahrip olması, kişinin hareket ettiği sırada kemiklerinin zorlanmasına ve hareket ederken tutukluk yaşamasına sebebiyet verir.
Özellikle romatoid artriti olan kişilerde, glomerülonefrit olarak bilinen böbreklerdeki küçük filtrelerin iltihaplanması durumu yaşanabilir.
Yine romatoid artrit olan kişilerde eklem dokusuna zarar veren TNF gibi pro-inflamatuar sitokinler aynı zamanda kilo kaybına, kas kaybına ve kas güçsüzlüğüne de yol açabilir.
Genellikle el, ayak, sırt, omuz ve bel bölgelerinde ağrı, şişlik ve hassasiyetle ortaya çıkan eklem romatizması belirtileri yorgunluk ve bitkinlikle de kendisini gösterir.
Eklemlerde meydana gelen yapısal bozuklukla birlikte ortaya çıkan eklem romatizması doğurganlık çağındaki kadınlarda daha sık görülür ve erken yaşlarda omurga hareketlerinin kısıtlanmasına ve kişinin hayat kalitesinin düşmesine neden olur.
Bacaklarda meydana gelen romatizmada hareket ederken bacak ağrısı, oturup kalkarken yaşanan hassasiyet, kas güçsüzlüğü ve eklemlerde sertlik sık sık gözlemlenen belirtilerdendir.
Romatizma teşhisi için doktor öncelikle kaslarda meydana gelen ağrı, şişlik ve sertlik gibi semptomları inceler. Bunların dışında romatizmanın kesin tanısı için bazı görüntüleme testlerine ihtiyaç duyulur.
Romatizma teşhisinde faydalanılan yöntemler şunlardır:
Romatizma tedavisinde son yıllarda yeni ilaçların da kullanımı ile önemli başarılar sağlanmaktadır. Ancak yine de çoğu romatizmal hastalığın tamamen ortadan kaldırılması söz konusu değildir.
Romatizma tedavisi sürekli bir hekim-hasta işbirliği gerektirir. Zaman zaman hastalığın alevlenebileceği bilinmelidir. Romatizma tedavisinin bazı vakalarda ömür boyu devam edebileceği unutulmamalıdır.
Romatizma tedavisinde amaç, şikayetlerin ortadan kaldırılması, olası ortaya çıkabilecek organ tutulumlarının önlenebilmesi ve hastanın yaşam konforunu en üst düzeyde sürdürmesini sağlamaktır. Romatizmal hastalıkların tedavisinde başta romatoloji olmak üzere, fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı, ortopedi uzmanı ve gerektiğinde diğer uzmanlık dallarının ekip olarak çalışması gerekmektedir.
Romatizma, şeker hastalığı ve hipertansiyon gibi kronik bir hastalıktır. Bu nedenle romatizma tedavisi belli bir süre değil, ömür boyu sürebilir. Tedavi sırasında hastalığın şiddetine göre zaman zaman az, zaman zaman çok ilaç kullanmak gerekebilir. Romatizma hastalığını tamamen ortadan kaldırmak mümkün olmasa da kontrol altına alınabilir. Kontrol altındaki romatizma birden alevlenebileceği için, hiçbir şikayet olmasa da sürekli doktor takibi şarttır.
