Psikolojik bir rahatsızlık olan kleptomani, halk arasında çalma hastalığı olarak tanımlanıyor. Kleptomanlar tarafından çalınan eşyalar genellikle kullanılmamak üzere saklanıyor. Hatta bazı kişiler çaldıkları eşyaları bağışlayabiliyor, aile üyelerine ve arkadaşlarına hediye edebiliyorlar. Bazen çaldıkları yere geri giderek bırakabiliyorlar. Çalma dürtüsü dönem dönem gidip gelebiliyor, zamanla daha az ya da daha yoğun şekilde hissedilebiliyor. Kleptomani konusunda uzman yardımı alınması büyük önem taşıyor.
Dürtü kontrol bozukluğu sınıfına giren ve çalma hastalığı olarak bilinen kleptomani, psikolojik bir rahatsızlıktır. Kleptomani, maddi değeri olmadığı, kişisel kullanım için gereksinim duyulmadığı halde, nesnelere yönelik çalma dürtüsüne direnç gösterememe ile tanımlanan bir dürtü kontrol bozukluğudur. Genelde ergenlik döneminde başlayan, geç erişkinliğe kadar süren, bazı hastalarda ömür boyu sürebilen bir rahatsızlıktır. Seyrek rastlandığı, sosyal damgalamaya yol açtığı için tedavi arayışının kısıtlılığı sebebiyle, halk arasında yaygınlığı kesin saptanamamaktadır. Çalışmalar, hırsızların %3,8 ile %10’unun kleptoman olduğunu ortaya koymuştur.
Kleptomani genellikle gençlik yılları ya da genç erişkinlik döneminde başlamakta olup, bazen yetişkinlikte ya da daha sonraki dönemde de başlayabilir. Teşhis konulmuş olan hastaların yaklaşık üçte ikisi kadındır.
Aile geçmişi: Kleptomanisi ya da obsesif kompulsif bozukluğu olan veya alkol ya da başka bir madde kullanım bozukluğu olan bir ebeveyn veya kardeş gibi birinci dereceden bir akrabaya sahip olmak, bu hastalığa yakalanma riskini artırabilir.
Ek bir psikolojik rahatsızlık varlığı: Bu kişilerde genellikle bipolar bozukluk, anksiyete bozukluğu, yeme bozukluğu, madde kullanım bozukluğu veya kişilik bozukluğu gibi başka bir psikolojik bozukluk da bulunmaktadır.
Kleptomani tedavisi konusunda yeterince çalışma bulunmamaktadır. Kleptomanide tedaviye engel olan bir direnç bulunmakta olup, bu olgularda tedaviyi sınırlayan durumlar arasında, hastalığın saptanabildiği dönemin geç olması, aradan uzun zaman geçmesinin tedaviyi güçleştirmesidir. Hastaların diğer yakınmaları üzerinde dururken, kleptomanik yakınmaları gizlemeye devam ediyorlarsa, tedavide ilerleme sağlanamamakta ve tedavi başarısı düşmektedir. Kleptomaniye genellikle, duygu durum bozuklukları gibi başka komorbid durumlar eşlik edebildiğinden, kişiler genellikle kleptomani için değil, kendilerini rahatsız eden diğer komorbid rahatsızlıkları nedeni ile tedaviye başlamak isterler. Çalma davranışını karmaşık hale getiren sorunlardan biri, beraberinde gelen depresyon, anksiyete, kimlik sorunları gibi farklı sorunların da beraberinde var olmasıdır. Kleptomani ile obsesif kompulsif bozukluğun, patolojik kumar oynamanın, saç yolma rahatsızlığının fenomenolojik benzerlikleri itibariyle, tedavilerinde benzer ilaçların ve yaklaşımların kullanılabileceğini göstermektedir. Kleptomani rahatsızlığının tedavisinde serotonin geri alım inhibitörleri (SSGI) , duygudurum düzenleyiciler ve opioid (dürtü) düzenleyici ilaçlar kullanılmakta ve bilișsel davranıșçı tedavi yaklaşımlarının etkinliğinin psikodinamik veya psikoanalitik yönelimli psikoterapilerden daha başarılı olduğunu gösteren çalışmalar bulunmaktadır. Ayrıca bilișsel davranıșçı yaklaşımlar ilaç tedavisi ile birlikte kullanıldığında, sadece ilaç tedavisi yapılan örneklerden daha fazla başarı sağlanmaktadır.
Temel hedef kişinin bilinçaltına erişerek, davranışın altında yatan motivasyonu belirleyip, görüşmeler sürecinde hastaya davranışını değiştirmesinde yardımcı olabilmektir. Psikanaliz uzun bir tedavi sürecini içermekte olup, kleptomani ile ilgili tedavi sonuçları tartışmalıdır. Ayrıca psikodinamik terapilerde uzun dönemli takip bilgileri yeterli olmayıp, etkinlikleri herhangi bir kontrollü çalışma bulunmaması nedeni ile bilinmemektedir.
Bilișszl davranıșçı terapinin, depresyon, anksiyete sorunları, patolojik kumar gibi bozukluklardaki etkinliğinin yanı sıra, kleptomani tedavisindeki etkinliği ile ilgili çalışmalar literatürde yer almamakla birlikte, özellikle ilaç desteği ile birlikte kullanıldığında, dürtü kontrol bozuklukları tedavisinde başarılı bulunmaktadırlar. Amaç, doğru olmayan ve işlevsiz düşüncelerin bilișsel yapılandırılması, strese karşı problem çözme yaklaşımları ile alternatif tepkiler oluşturabilmek, yüksek riskli durumların belirlenerek, kaçınma davranışı oluşturarak, yinelemelerin önlenmesidir.
Gizli Duyarlılaştırma Tekniği ile çalma isteği, hayal edilmiş çalma davranışlarının sonuçları ile ilişkilendirilerek uygulanmakta olup, kişinin yakalanması veya hapse atılma gibi durumlar yaratılarak başarılı bir şekilde kullanılabilmektedir.
Farmakolojik Tedavi:
Kleptomaninin tedavisi tipik olarak psikoterapi ve ilaç tedavisinden birini ya da her ikisini içermekte olup, standart bir kleptomani tedavisi olmayıp, araştırmalar hala devam etmektedir. Kleptomani hastası olan bir kişi için hangi tip tedavinin en iyi işe yaradığını bulmak için birkaç farklı yok denemek durumunda kalınabilir.
Kleptomani için FDA (Amerikan Gıda ve İlaç Bakanlığı, Food and Drug Administration) onaylı bir ilaç olmamakla beraber, bazı ilaç grupları kleptomani tedavisinde reçetelenebilir:
