Boyun omurları arasında yer alan disklerin özellikle travma ve yaşlanmaya bağlı olarak yırtılması sonucu omurilik ve sinir köklerine baskı yapması durumu boyun fıtığı olarak adlandırılır. En yaygın belirtisi kola doğru yayılan şiddetli bir ağrı olan boyun fıtığının ayrıca kollarda uyuşma ve kuvvet kaybı gibi yaygın semptomları da söz konusudur. Akut ve kronik şeklinde ikiye ayrılan boyun fıtığının boyun fıtığı egzersizleri yaparak ve dinlenerek geçmeyen vakalarında mutlaka beyin ve sinir cerrahisi bölümüne başvurulmalıdır.
Tıbbi ismi servikal disk hernisi olan boyun fıtığı, omurganın esnemesi, bükülmesi ve şok darbelerini emmesini sağlayan omurlar arasındaki disklerin merkezinde yer alan nukleus pulpozusun yer değiştirmesinin bir sonucudur. Nukleus pulpozus, içinde yaklaşık %80 oranında su bulunan jelatinöz bir yapıdır. Bu disklerin zamanla aşınması veya herhangi bir nedenle dejenere olması sonucu jelatinöz sıvının dışarı fırlaması boyun fıtığı olarak nitelendirilir. Kola doğru yayılan ağrı şeklinde kendini gösteren boyun fıtığı, ağrının olduğu kolda kuvvet kaybı ve uyuşma gibi sorunlar da yaratabilir.
Özellikle omuriliğin etkilendiği durumlarda ağrılar vücudun alt bölgelerine de yayılabilir. Birkaç gün sürüp yapılacak boyun fıtığı egzersizleriyle genellikle geçebilen boyun fıtığı, kronikleşip daha uzun süre kişiyi rahatsız edecek boyuta da ulaşabilir. Uzun süren boyun fıtığı vakalarında beyin ve sinir cerrahisi bölümü doktorlarına başvurularak boyun fıtığının altında yatan neden belirlenmeli ve uygun tedavi yöntemi uygulanmalıdır.
Boyun fıtığı; kişinin yaşlanması, meydana gelen travmalar, omurga bölgesinde aşınma veya yıpranma, hareketsizlik, ani stres ve bazen de aşırı ve tekrarlayan egzersizlere bağlı olarak meydana gelir. Diğer yandan genetik, sigara tüketimi ve birtakım mesleki faaliyetler de boyun fıtığının oluşma nedenleri arasında sayılabilir.
Genel olarak boyun fıtığı nedenleri şunlardır:
Boyun fıtığında boyun ağrısı, ağrının kola doğru yayılması, el ve parmaklarda uyuşma ve karıncalanma en yaygın belirtilerdir.
Boyun fıtığı şu belirtilere neden olur:
Bu belirtilerin yaşanması her zaman boyun fıtığına işaret etmez ancak yukarıdaki semptomların yoğun yaşandığı ve geçmediği durumlarda doktora danışmak süreci daha sağlıklı yönetme konusunda faydalı olacaktır.
Omuz, boyun ve kol ağrıları günlük hayat kalitenizi etkiliyorsa ve boynunuzu hareket ettirdiğinizde keskin bir acı hissediyorsanız boyun fıtığınız ilerlemiş olabilir. Bunların yanında olağan belirtileri şiddetli bir şekilde yaşıyorsanız ilerlemiş boyun fıtığı yaşama ihtimaliniz yüksektir.
Boyun fıtığı patlaması yaşandığında olan bölgede uyuşma, karıncalanma gibi belirtiler ortaya çıkar. Fıtığın yaşandığı bölgeden omuzlara, kollara ve ellere doğru da bu belirtiler yaşanabilir.
Boyun fıtığına iyi gelen yöntemlerin başında boyun fıtığı egzersizleri, buz veya ısı terapisi, masaj, iltihap ve ağrı azaltıcı kremler, ağrı kesiciler, kayropraktik tedavi ve fıtığın durumuna göre boyun fıtığı yastığı gelir. Bu yöntemler uygulanarak boyun fıtığı tedavisi evde iyileşme gösterir. Boyun fıtığının daha şiddetli yaşandığı durumlarda tıbbi müdahale gerekebilir ve bu müdahale genellikle boyun fıtığı ameliyatı şeklinde olur.
Boyun fıtığı egzersizleri ve sıcak kompres başta olmak üzere boyun fıtığına iyi gelen yöntemler şunlardır:
Bir sefere mahsus 15 veya 20 dakika boyunca buz tedavisi uygulamak iltihabı azaltmaya ve boyundaki ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilir.
Uzman kişiler tarafından yapılacak masaj uygulaması boyundaki kasların ve disklerin rahatlayıp gevşemesini sağlamakla birlikte kan akışını artırarak boyun fıtığının iyileşmesini sağlar.
Doktor tarafından önerilen iltihap ve ağrıyı yatıştırıcı kremlerin desteğiyle boyun fıtığını evde iyileştirebilirsiniz.
Aspirin veya asetaminofen gibi reçetesiz satılan ağrı kesiciler boyun fıtığı tedavisinde kullanılan yöntemlerdendir.
İşinin uzmanı kişiler uygulanan kayropraktik tedavi yöntemiyle baş, boyun ve bel fıtığının sebep olduğu ağrıların yatıştırılması amaçlanır. Bu yöntemin hala alternatif tedavi olarak değerlendirildiği düşünülerek doktor kontrolünde yaptırılması önerilir.
Boyun fıtığı yastığı sayesinde özellikle uyku sırasındaki duruş bozukluklarına bağlı boyun fıtığı durumlarının önüne geçilmesi mümkündür.
Boyun fıtığının neden olduğu ağrıyı azaltmak için adaçayı yağı ve susam yağının da etkili olduğu düşünülmektedir ancak bu konuda kesin bir yanıt vermek henüz mümkün değildir.
Boyun fıtığı için uygulanması gereken bazı egzersiz hareketleri söz konusudur. Kendinizi çok fazla zorlamadan ve boyun disklerine daha çok zarar vermeden bu egzersizleri uygulayarak boyun fıtığınızın meydana getirdiği olumsuz etkilerin önüne geçebilirsiniz.
Aşağıdaki boyun fıtığı egzersizlerini evde dikkatli bir şekilde yapabilirsiniz:
Ellerinizle parmaklarınızı arkanızda sıkıca bir arada tutmaya çalışın. Ellerinizi yavaşça yukarı kaldırın ve omuzlarınızın tam önünde kendinizi iyi hisseden kadar yapın ve bırakın. Yaklaşık 10-15 saniye bu hareketi yapabilirsiniz.
Başınız önde ve omuzlarınız geri çekilerek dik durmaya çalışın. Daha sonra boynunuzda hafif bir gerginlik hissedene kadar başınızı hafifçe eğin. Daha derine indiğinizde çenenizi biraz daha sıkıştırın ve 3-5 saniye bu şekilde durmaya gayret gösterin.
Ayaklarınızın kalça genişliğinde, düz sırtınız, hafifçe sıkılmış çeneniz ve kollarınızın yanınızdan sarkması ile başlayın. Kürek kemiklerinizi yavaş yavaş geriye çekin ve yumuşak bir his gelene kadar bir araya getirin. Pozisyonu yaklaşık 10 saniye yapmaya çalışın.
Bu egzersizler dışında uygulanabilecek birtakım boyun fıtığı egzersizleri de mevcuttur ancak boyun fıtığınızın şiddeti ve durumuna göre uzman bir fizyoterapist ve doktora danışmanız daha sağlıklı bir süreç yönetilmesini sağlar.
Boyun fıtığı tanısında hastanın detaylı öyküsü ve fiziksel muayenenin önemi çok büyüktür ve sadece bunlarla tanı koymak bile mümkündür ancak görüntüleme teknikleri ile de boyun fıtığının varlığını teyit etmek ve seviyesini saptamak gereklidir.
Boyun fıtığında kesin tanının koyulabilmesi için ayrıntılı nörolojik muayene, uygun radyolojik incelemeler ve gerekli olan durumlarda uygulanan sinir elektrosu tetkiki (EMG) ve boyun MR’ı yeterlidir.
Yapılan muayene ile sinir tahribatına ait bulgular yoksa hastaya mutlak yatak istirahati, ağrı kesici kullanımı ve fizik tedavi önerilmektedir. Ancak sinir tahribatına ait bulguların varlığında ve diğer tedavi yöntemlerinin başarısız kaldığı durumlarda cerrahi uygulanır.
Boyun fıtığı tedavisi eğer hastalık hafif şiddette ise istirahat, stresten uzak bir yaşam, ağrı kesici ilaçlar ve boyun fıtığı egzersizleri ile yapılabilir. Bunun yanında boyun fıtığı fizik tedavi ile de yapılır. Ancak boyun ve kol ağrıları ilaç ve fizik tedaviye rağmen geçmiyorsa, hastaların kollarında uyuşukluk, kuvvet azlığı varsa hasta ameliyatla tedavi edilmesi gerekebilir.
Günümüzde boyun fıtığı ameliyatları daha başarılı bir şekilde yapılabilmektedir. Uykuları kaçırabilen ve yaşam kalitesini düşüren boyun fıtığının, mikrocerrahi yöntemi ile tedavisi mümkündür. Mikrocerrahi yöntemiyle hastadaki mevcut şikayetler ortadan kaldırılmaya ve ağrıdan dolayı düşmüş olan yaşam kalitesi de yükseltilmeye çalışılır.
Boyun fıtığı ameliyatı; omurilik ve buradan çıkan sinirlerin sıkışıklığını giderirken, birçok anatomik yapıyı ve boyun omurgasının yük taşıyabilme ve hareket edebilme fonksiyonunu korumak amacıyla yapılır.
