Özellikle başparmak ve yüzük parmağında tendonların kalınlaşması sonucu parmakların eğip veya bükülürken ağrılı bir şekilde kasılması veya kitlenmesiyle yaşanan duruma tetik parmak adı verilir. Aynı zamanda tetik parmak sendromu adı da verilen bu durum, parmakların olağan hareketini engeller ve kasılma veya kilitlenme durumunda parmağı eski haline döndürmek sancılı bir sürece neden olur. Tetik parmak belirtileri arasında çıtlama, ağrı veya sertlik yer alır. Tetik parmak tedavisi için de genellikle parmakları dinlendirme, atel yöntemi ve tetik parmak egzersizleri uygulanır.
Tetik parmak, tendonların hareket ettiği kılıfta oluşan şişme sonucu tendonların rahat hareket edememesi ile ortaya çıkan, özellikle parmakları veya baş parmak büküldüğünde kasılmaya ve kilitlenmeye neden olan ağrılı bir durumdur. Tetik parmak durumu özellikle 45 yaş ve üstü kişiler ile diyabet veya romatoid artriti olan kişilerde ortaya çıkma eğilimi gösterir.
Başparmak veya yüzük parmağı başta olmak üzere genellikle bütün parmaklarda görülebilen ve tıbbi olarak stenoz tenosinovit olarak dile getirilen tetik parmak aynı zamanda tetik parmak sendromu olarak da adlandırılır.
Tetik parmak, en sık olarak 50 yaş üstü kadınlarda, şeker hastalığı olanlarda, düşük tiroid fonksiyonuna sahip kişilerde ve romatoid artrit hastalığından muzdarip bireylerde görülür. Belirtileri arasında en yaygın olarak ağrı görülen tetik parmak, aynı zamanda şişlik, çıtlama, patlama hissi ve sertlik gibi semptomlar da gösterir. En yaygın tedavi yöntemi olarak genellikle parmakların dinlendirilmesi, atel yöntemi ve tetik parmak egzersizleri önerilir.
Tendon veya içinde bulunduğu sinovyal kılıfta iltihaplanma ve şişme gibi bir tahriş oluştuğunda, tendon bu doku tabakasının içinde rahat hareket edemez ve bu durum parmağın veya başparmağın bükülmesini zorlaştırır. Kişi özellikle başparmağını veya diğer parmaklarını büktüğünde, iltihaplı tendonu daralmış bu kılıftan çekmeye çalışması da tetik parmak denilen kilitlenme ve ağrılı duruma neden olur.
Tetik parmak belirtileri arasında en yaygın olarak görülenleri sabahları parmaklarda sertlik, parmak hareketi sırasında duyulan ‘çıt’ sesi, etkilenen parmağın avuç içindeki yumru hissi ve parmağın bir anda kitlenmesidir.
Bunlarla birlikte genel olarak tetik parmak belirtileri şunları içerir:
Tetik parmak teşhisi için doktor öncelikle fiziki muayene sırasında kişinin parmaklarını rahat bir şekilde esnetip hareket ettirmesini ister. Bu hareket sırasında zorlanan ve parmaklarını neredeyse hiç hareket ettiremeyen kişiler için tetik parmak tanısı konulabilir. Tetik parmak teşhisi için doktor tarafından ayrıca ultrason veya röntgen gibi görüntüleme testleri istenebilir.
Doktor tarafından tetik parmak tanısı konduktan sonra bazı tetik parmak egzersizleri ve tıbbi olarak tetik parmak tedavisi uygulanır. Tetik parmak egzersizleri arasında en yaygın kabul edileni yumruk egzersizidir. Elinizi yumruk şekline getirdikten sonra olabildiğince geniş bir şekilde açmaya çalışın. Ağrıya ve daha fazla tahrişe sebep olmaması bu hareketi yavaş yapmanız önerilir. Tetik parmak egzersizlerinin ne sıklıkla yapılacağına doktor kontrolünde karar verilmesi daha sağlıklı bir iyileşme süreci geçirmenizi sağlayacaktır.
Yumruk egzersizi dışında önerilen tetik parmak egzersizleri ise eklem hareket açıklığı egzersizleri, tendon kayması egzersizleri ve aktif hareket aralığı egzersizleridir.
Tetik parmak egzersizleri dışında tetik parmak tedavisi için başvurulacak en yaygın yollar şöyledir:
Dinlenme süreci: Tetik parmağa neden olan iş, aktivite veya görevlere bir süre ara vermek tendonların rahatlamasını ve iyileşmesini sağlayacaktır.
Atel yöntemi: Etkilenen parmakları yerinde sabit tutmak ve eski haline geri dönmelerine yardımcı olmak için bir sabitleyici bir atel takmanız gerekebilir.
Açma – germe egzersizleri: Doktor tarafında, tetik parmağa neden olan tendonlarınızın esnekliğini yeniden kazanmasına yardımcı olmak için size açma germe egzersizleri önerilebilir.
İltihap önleyen ilaçlar: Reçetesiz satılan iltihap önleyici ilaçlar tetik parmağın neden olduğu ağrı ve şişliğin azalmasına yardımcı olur.
Tetik parmak ameliyatı: Tetik parmak yaşana parmağın tabanına yakın küçük bir kesi atılarak, tendon kılıfının daralmış bölümünü kesilerek açılabilir. Tetik parmak ameliyatı genellikle daha şiddetli tetik parmak ameliyatı vakalarında uygulanır.
Bazı kişilerde tetik parmak görülme riski daha yüksek olarak kabul edilir. Tetik parmak riski daha yüksek olan kişiler şöyle sıralanabilir:
