El ayak ağız hastalığı, coxsackievirusü ile enfekte olunması sonucu ağızda yara, ellerde ve ayaklarda döküntülere neden olan, daha çok küçük çocuklarda görülen oldukça bulaşıcı viral bir enfeksiyondur. Hastalık, adını çocukların el ve ayaklarında oluşan kabarcık benzeri döküntüler ve ağızda gelişen ağrılı yaralardan alır. Öksürük, hapşırma, dışkı ve damlacık yoluyla genel olarak okul gibi kalabalık yerlerde çok bulaşan el ayak hastalığı; ateş, döküntü, kabarcık, boğaz ağrısı gibi belirtiler ortaya çıkarır. Özel bir tedavisi bulunmayan el ayak hastalığında, doktorun verdiği ateş düşürücü ilaçlar ve doğal takviyelerle birlikte çocuklar genellikle 7 ila 10 gün içinde iyileşir. Ayrıca bu süreçte çocuk bol sıvı tüketmeli, sağlıklı gıdalarla beslenmeli ve okula gönderilmemelidir.
El ayak hastalığı yani bilinen şekliyle el ayak ağız hastalığı, küçük çocuklarda yaygın olarak görülen hafif, bulaşıcı bir viral enfeksiyondur. Semptomlar; ağızda yaralar, ellerde ve ayaklarda döküntüleri içerir. El-ayak-ağız hastalığına yaygın olarak bir coxsackievirus neden olur. El ayak ağız hastalığı için özel bir tedavi yoktur. El-ayak-ağız hastalığı olan kişilerle sık sık el yıkamak ve yakın temastan kaçınmak, çocuğunuzun enfeksiyon riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
El ayak hastalığı, koksaki virüs A16 ve enterovirüs 71 olarak adlandırılan iki virüsün bulaşmasıyla meydana gelmektedir. Bu virüsler temas yoluyla bulaşır. Mesela hastalığı alan bir kişinin hapşırması, öksürmesi yoluyla havaya saçılan salgılar herhangi bir nesnenin üzerine yapışır. Bu nesnelere dokunanlar da hastalığı alır. En sık çocuklarda görülür.
Bunlarla birlikte el ayak ağız hastalığına neden olan durumlar şunlardır:
El, ayak ve ağız hastalığı bulaşıcıdır ve diğer insanlara kolayca bulaşır. Öksürük, hapşırma, dışkı ve damlacık yoluyla yayılan el ayak ağız hastalığı genellikle kızarıklık ortaya çıkmadan önce en bulaşıcı halindedir. Herhangi bir semptom olmadan birkaç gün önce de yayılabilen el ayak hastalığı riskini azaltmak için eller sık sık sabunla ve suyla yıkanmalı, öksürük ya da hapşırık durumunda ağız ve burun mendille kapatılmalı, mendiller çöpe atılmalı, havlu-bardak-çatal-bıçak gibi ortak ev eşyaları paylaşılmamalı, okul-kreş ya da işe gidilmemelidir.
El ayak ağız hastalığı, pek çok belirti ile kendini gösterebilir ancak başlangıç aşamasında bazen belirti vermeyebilir.
El ayak hastalığı (el ayak ağız hastalığı) belirtilerini şöyle sıralamak mümkündür:
İlk enfeksiyondan semptomların ortaya çıktığı zamana (kuluçka dönemi) kadar olan olağan süre 3 ila 6 gündür. Çocuklarda ateş olabilir ve boğaz ağrısı gelişebilir. Bu dönemde çocuklar bazen iştahlarını kaybederler ve kendilerini iyi hissetmezler. Ateş başladıktan bir veya iki gün sonra ağız veya boğazın ön kısmında ağrılı yaralar gelişebilir. Ellerde ve ayaklarda ve bazen de kalçalarda kızarıklık da görülebilir. Ağzın arkasında ve boğazda gelişen yaralar, herpangina adı verilen ilgili bir viral hastalığa işaret edebilir. Herpangina’nın diğer özellikleri arasında ani yüksek ateş ve bazı durumlarda nöbet bulunur. Nadir durumlarda eller, ayaklar veya vücudun diğer kısımlarında yaralar oluşur.
El ayak hastalığında pediatri hekimi çocuğun anamnezini alır. Sonrasında fiziki muayene yapılır. Fiziki muayenede çoğunlukla hekimler çocuğun el ayak hastalığına yakalandığını teşhis eder ama emin olmak için muayenede çocuktan boğaz sürüntüsü ve dışkı örneği ile kan örneği alınır. Laboratuvar testleri sonuçlarıyla teşhis konulur.
El ayak ağız hastalığı tedavisi için özel bir uygulama yoktur. El ayak ağız hastalığının belirtileri genellikle 7 ila 10 gün içinde düzelir. Topikal bir oral anestezik, ağız yaralarının ağrısını hafifletmeye yardımcı olabilir. Çeşitli ağrı kesici ateş düşürücüler genel rahatsızlıkları gidermek için yardımcı olabilir. El ayak hastalığı için özel bir ilaç da bulunmamaktadır. Çocuğun bu dönemde sıvı tüketiminin artırılması, liften zengin, probiyotik içerikli gıdalarla beslenmesi toparlanması açısından önem taşır. Bu dönemde çocukların okula gönderilmemesi başkalarına bulaşı önlemektedir. Ayrıca çocuğun hastalık süresince dinlenmesini sağlamak daha kolay toparlanmasına da yardımcı olmaktadır. Bu süreçte eğer 4 yaş ve üzerinde bir çocuksa ıhlamur, adaçayı gibi seçeneklerden de evde faydalanmak mümkündür. Çocuğun süreci rahat geçirmesi için aşırı sıcak içecekler ve yiyecekler tüketmemesi, yumuşak besinlerle beslenmesi, ağzında çıkabilen ağrılı kabarcıklar için turunçgillerden, soda gibi asitli içeceklerden uzak durması faydalı olabilir. Bunun yanında tuzlu suyla ağzın çalkalanması da çocuğu rahatlatabilir. Çocuklarda el ayak hastalığı sıklıkla görülebilir.
Ellerinizi sık sık yıkayın: Ellerinizi en az 20 saniye yıkayın. Tuvaleti kullandıktan veya bebek bezini değiştirdikten sonra ellerinizi yıkadığınızdan emin olun. Ayrıca yemek hazırlamadan veya yemeden önce ve burnunuzu sildikten, hapşırdıktan veya öksürdükten sonra ellerinizi yıkayın. Sabun ve su bulunmadığında ise el dezenfektanı kullanın.
Hijyen kurallarını çocuklarınıza öğretin: Çocuklarınıza ellerini nasıl yıkayacaklarını gösterin ve sık sık yapmalarına yardımcı olun. Onlara genel olarak iyi hijyeni nasıl uygulayacaklarını gösterin. Parmaklarını, ellerini veya başka herhangi bir nesneyi ağızlarına sokmamanın neden en iyisi olduğunu açıklayın.
Ortak alanları dezenfekte edin: Kalabalığın yoğun olduğu alanları ve yüzeyleri önce sabunlu suyla iyice temizlenmesini sağlayın. Eğer çocukların yoğun olduğu bir ortam varsa hijyen prosedürü neyse onlar iyice uygulanmalıdır. Kapı kolu, tuvalet, oyuncaklar gibi ortak kullanım alanlarında virüsler günlerce yaşayabildiğinden iyice hijyen sağlanmalıdır.
Yakın temastan kaçının: El ayak ağız hastalığı oldukça bulaşıcı olduğundan, hastalığı olan kişiler semptomları varken başkalarına maruz kalmalarını sınırlamalıdır. El ayak ağız hastalığı olan çocukları, ateşi düşene ve ağız yaraları iyileşene kadar çocuk bakım ortamından veya okuldan uzak tutulmalıdır. Yetişkinseniz ve bu hastalık sizde varsa işe gitmeyin, evde kalın.
