Gastrit, midenin ve özellikle mukoza zarının iltihaplanmasıdır. Mide astarının zarar gördüğü gastrite, alkol, sigara, kötü beslenme ve bazı ağrı kesiciler yanı sıra H. pylori gibi mide bakteriler neden olur.
Gastrit, mide duvarını koruyan mukusla kaplı bariyerin zayıflaması sonucu sindirim sıvılarının mide zarına zarar vermesi ile ortaya çıkan mide zarının iltihaplanmasıdır. Bu zar, midede koruyucu görevi üstlenir ve çeşitli tehlikelere karşı bariyer oluşturur. Enfeksiyon, bazı ilaçların kullanımı, yoğun sigara-alkol tüketimi ve sağlıksız beslenme gibi nedenlerle bu zar saldırıya uğrar ve iltihaplanır. Gastrit’in akut ve kronik türleri olup, mide ve sırt ağrısı, mide de yanma, iştah kaybı, mide bulantısı ve kusma gibi semptomlara neden olur.
Ani ve şiddetli ortaya çıkan türü akut gastrit, daha uzun sürelere yayılan türüne ise kronik gastrit verilir. Erken tedavi edilmediği takdirde ortaya çıkan kronik gastrit, bazı tehlikeli hastalıkları beraberinde getirebilir. Diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri gibi adımlarla tedavi edilebilen gastrit, vakanın şiddetine göre doktor kontrolünde tıbbi müdahale de gerektirebilir.
Gastrit; kısa süreli, ani ve şiddetli şekilde ortaya çıkıyorsa akut gastrit, uzun süre devam ediyorsa kronik gastrit olarak adlandırılır.
Mide zarındaki iltihaplanmaların şiddetli mide ağrısı, mide bulantısı, hazımsızlık, midede şişkinlik, midede ekşime şeklinde belirtilerle ve aniden ortaya çıkmasına akut gastrit adı verilir.
Erken doyma, bulantı, kilo kaybı, ağızda kötü tat, tükürük salgısının artmasıyla karakterize edilen ve daha uzun süreli devam eden gastrit türü kronik gastrit olarak ifade edilir. Kronik gastriti akut gastritten ayıran fark mide ağrısının meydana gelmemesidir. Otoimmün, bakteriyel ve C tipi gastrit olarak üçe ayrılmaktadır. Otoimmün gastritte bağışıklık sistemi mide mukoza hücrelerine saldırmaktadır. Bakteriyel gastritte ise sorumlu helicobacter pyloridir. C tipi gastrit ise uzun süreli ilaç kullanımıyla ortaya çıkmaktadır.
Antral gastrit genellikle mide çıkışının hemen önceki bölümü olan antrumda meydana gelen gastrit çeşididir. Akut veya kronik formda ortaya çıkabilen antral gastrit, aynı zamanda antrum bölgesinin iltihaplanması veya tahrişi olarak da kabul edilir. Antral gastrit belirtileri arasında ise yemek sonrası tokluk veya şişkinlik hissi, iştah kaybı, mide bulantısı ve mide ülseri yer alır.
Gastritin bilinen en yaygın nedeni, el yıkama alışkanlığının yetersiz olması sonucu ortaya çıkan helicobacter pylori isimli bakteri kaynaklı enfeksiyondur. Ayrıca gastritin nedenleri arasında aşırı mide asidi üretimi, birtakım enfeksiyonlar, sigara-alkol tüketimi, kötü beslenme ve stres de sayılır. Hafif gastrit durumları bireysel adımlarla iyileşebilirken kronik gastrit vakaları yüksek risk içerebilir. Bu doğrultuda doktora danışmak önemlidir.
Helicobacter pylori bakterisinin neden olduğu gastrit nedenleri ayrıca şunları içerir:
Yemek yedikten sonra karnın üst kısmında meydana gelen şiddetli ve yakıcı ağrı veya hazımsızlık, gastritin en yaygın ve erken belirtisi olarak gösterilir. Diğer yandan sırt ağrısı, mide bulantısı ve kusma, şişkinlik, geğirme ve iştah kaybı da gastrit belirtileri arasında sayılır.
Daha çok yemek sonrası ortaya çıkan gastrit belirtileri şunlardır:
Sinirsel gastritin en önemli nedeni yaşanılan üzüntü ve üzüntüye bağlı yaşanan strestir. Bu stres sonucunda midede ağrı, yanma ve bulantı ortaya çıkar. Bunlar sinirsel gastritin en sık görülen belirtileridir.
En yaygın sinirsel gastrit belirtileri şöyledir:
Mide zarının iltihaplanması olarak bilinen gastrite iyi gelmesi için evde uygulanabilecek doğal yöntemler mevcuttur. Gastrite iyi gelen yiyecekler arasında öncelikle sarımsak özü, probiyotik içeren gıdalar, taze meyve-sebzeler, lifli besinler ve balık gibi az yağlı ürünler yer alır.
Tüketildiğinde gastrite iyi gelen yiyecek ve içecekler aşağıdaki gibidir:
Antibiyotik etkisi gösteren sarımsak, helicobacter pylori bakterisinin neden olduğu gastrite iyi gelen besinler arasında yer alır. Çiğ sarımsağı ezilmiş formuyla tüketerek gastrit tedavisinde kullanabilirsiniz.
Özellikle yoğurt, kefir ve lahana turşusu gibi probiyotik gıdalar sindirimi artırıp bağırsak sağlığına iyi gelerek gastrit tedavisinden önerilen gıdalardandır.
Diyet listenize eklemeniz gereken gastrite iyi gelen meyve ve sebzeler arasında en başta özellikle brokoli, elma püresi, havuç, yaban mersini, çilek ve fasulye gelir. Ayıca yeşil yapraklı sebzeler, enginer, kereviz ve kuşkonmaz da gastrite iyi gelen yiyecekler listesinde kendisine yer bulur.
Lif içeren tam tahıllı gıdalar, fasulye gibi sebzeler, baklagiller, fındık ve omega-3 açısından zengin olan balık tüketimi gastrite iyi gelir.
Omega-3 yağ asitleri açısından zengin somon, sardalya gibi balıklar tüketerek gastrit semptomlarının önüne geçebilirsiniz. Ayrıca tavuk ve hindi göğsü de gastrite karşı tüketilebilir.
Gastritin sebep olduğu mide zarındaki tahriş ya da iltihaplanmayı azaltmak için zencefil ve zerdeçal aynı zamanda antibakteriyel özelliği sayesinde ekstra bir koruma da sağlar. Eğer gastrite bağlı olarak hazımsızlık problemleri yaşıyorsanız zencefil ve zerdeçalı doktorunuza danışarak tüketebilirsiniz.
Meyan kökü, mide üzerindeki rahatlatıcı etkileri ve gastrointestinal sistemi güçlendirmesiyle bilinen glisirizik adı verilen özel bir bileşik içerir ve bu sayede gastrite iyi gelmesiyle bilinen doğal bir yöntemdir. Ayrıca rezenenin çay formunun da gastrite karşı rahatlama sağladığı görülmüştür ancak bu konuda kesin bir sonuç yoktur.
Havuç, kabak, salatalık, patates, brokoli, kuşkonmaz vb. gibi asit içeriği düşük posalı sebze suları içerek de gastrite karşı çözüm üretebilirsiniz.
Normal su içmenin yanı sıra kızılcık suyu, elma sirkesi, pancar suyu, papatya çayı ve yeşil çay gastrite şikayetlerini azaltma konusunda etkili içeceklerdendir. Ancak başka bir hastalığınız varsa veya şiddetli gastrit yaşıyorsanız doktora danışmanızda fayda vardır.
Nane, zencefil, karanfil gibi esansiyel yağların kullanımı konusunda doktora danışarak gastrit tedavisi listesine ekleyebilirsiniz.
Bunlarla birlikte gastritin daha da kötüleşmemesi için kaçınmanız gerekenler şöyle sıralanabilir:
Gastroenteroloji uzmanları tarafından hastanın öyküsü dikkatli bir şekilde dinlenir. Hastanın yeme-içme alışkanlıkları, sigara ya da alkol kullanıp kullanmaması, tıbbi geçmişi, kullanmış olduğu ilaçlar ve şikayetleri iyice dinlenir. Daha sonra ise fiziki muayeneye geçilir. Fiziki muayenede hastanın karın-mide bölgesinde dokunmayla artan bir ağrının var olup olmadığı gastroenteroloji doktoru tarafından incelenir ve kesin tanı için endoskopi yöntemi uygulanmaktadır. Endoskopide ucunda ışıklı kamera bulunan tüp şeklinde bir cihazla hastanın ağzından girilerek midesine ulaşılmaktadır. Endoskopi sırasında da mideden doku örneği alınabilmektedir.
Ayrıca ek olarak vücuttaki iltihap ve patojenleri belirlemek için bazı kan testleri istenebilmektedir. Diğer yandan dışkı tetkikleri de yapılarak gastrit teşhisi konulabilmektedir.
Gastrit tedavisi için öncelikle altında yatanın belirlenmesi ve ona göre bir tedavi yöntemi uygulanmalıdır. Bununla birlikte gastrit hastalığının en önemli tedavisi bireyin yapacağı yaşam tarzı değişiklikleri, diyet önerileri ile birlikte ilaç tedavisidir.
Gastrit tedavisinde uygulanacak yöntemler şunlardır:
