Halk arasında sıklıkla “göz nakli” olarak bilinen “kornea nakli” tüm dünyada yılda on binlerce hastaya yapılıyor. Bu ameliyatta tüm göz değil, yalnızca gözün en dışındaki ve ortalama yarım milimetre kalınlığında olan saydam doku değiştiriliyor. Kornea naklinin bu konuda deneyimli doktorlar tarafından tam donanımlı merkezlerde gerçekleştirilmesi önem taşıyor.
Kornea, gözün en ön kısmında yer alan, ışığı odaklama ve gözü koruma görevine sahip şeffaf saydam dokudur. Saydamlığı kadar optik özellikleri de korneanın görme işlevi için çok önemli oluyor. Saydamlığı bozulan kornea dokusu, donöre ait saydam kornea ile değiştirilir.
Göz nakli ya da tıbbi olarak keratoplasti olarak da bilinen kornea nakli, aslında bazı hastalıklar sonucu saydamlığı bozulan kornea dokusunun, kadavra donöründen alınan sağlıklı kornea dokusu ile değiştirilmesidir.
Korneanın saydamlığı ve optik özelliği birçok hastalık tarafından bozulabilmektedir. Bu hastalıklardan bazıları ileri dönem keratokonus yani kornea tabakasının öne doğru bombeleşmesi ve incelmesi, kornea enfeksiyonları, kornea yaralanmaları, korneanın kimyasal yanıkları, korneanın kalıtsal distrofileri, tedaviyle düzelmeyen kornea ödemi (geçirilmiş göz cerrahisi özellikle katarakt cerrahisi nedeniyle oluşan) gibi durumlardır.
Kornea nakli, nakil ameliyatlari içinde en başarılı olandır. Günümüzde kornea nakilleri tam kat yani penetran keratoplasti yapılabileceği gibi, kornea dokusundaki hastalık hangi kornea tabakasını tutuyorsa ona yönelik olarak da yarım kat yani lameller keratoplasti de yapılabilmektedir.
Ameliyat lokal veya genel anesteziyle yapılabilmektedir. Saydamlığını kaybetmiş ya da şekli bozulmuş hasta kornea dokusu, tam kat olarak çıkarılmakta, yerine sağlıklı donör (verici) korneadan yaklaşık olarak aynı büyüklükte bir doku hazırlanmakta, hastaya nakledilir ve verici kornea, alıcı korneaya yaklaşık 16 adet tek tek veya tek bir devamlı dikişle veya her iki yöntem birlikte kullanılarak dikilmektedir.Ameliyatın süresi yaklaşık 45-60 dakika sürmektedir. Aynı anda yapılacak başka girişimler varsa ameliyat süresi uzayabilmektedir.
Günümüzde kornea nakilleri tam kat (penetran) ya da yarım kat (lameller) olarak yapılabilmektedir. Örneğin korneanın iç tabakası olan endotel tabakası sağlam, ön tabakası hastaysa sadece korneanın ön tabakası değiştirilmektedir. Bu cerrahi yöntemin adı Derin Ön Lameller Keratoplasti (DALK) dir. Eğer konea endotel (iç) tabakası yetersiz ise sadece bu tabaka değiştirilir ve bu cerrahinin adı da Descemet Membran Endotelyal Keratoplasti (DMEK) olmaktadır. Bu cerrahinin başarı oranı hastaya göre değişmekle birlikte genellikle yüksektir.
DALK ameliyatında korneanın hastalıklı olan ön tabakası (epitel ve stroma tabakaları) değiştirilmekte, en iç tabakası olan endotel hücreleri yerinde kalmaktadır. Verici dokuya ait endotel hücreleri alınmadığından nakil yapılan korneanın red riski önemli ölçüde azalmaktadır. Buna bağlı olarak, nakil sonrası ilaç kullanma süresi kısalmaktadır. Yara iyileşmesi daha hızlı olur ve dikişler daha kısa sürede alınır.
Korneanın tam kat değil de sadece iç tabakasının (endotel ve Descemet membranı) değiştirilmesi işlemidir. DMEK cerrahisi sıklıkla kalıtsal kornea hastalıklarından Fuchs’ Endotelyal Korneal Distrofi yani korneadaki en iç hücre katmanının dejeneratif değişiklikler ile geçirdiği bir göz hastalığı nedeni ile veya bazen katarakt ameliyatlarından sonra iyileşmeyen kalıcı kornea ödemi nedeni ile yapılmaktadır. Bu ameliyatın en önemli özelliği, tam kat kornea naklinden farklı olarak çok sayıda dikişin olmaması ve ‘‘dikişsiz kornea nakli’’ olarak anılmasıdır. Ayrıca korneanın ön tabakaları hastanın kendi dokusu olduğu için kornea, tam kat nakil korneasına göre travmalara karşı daha dayanıklıdır. Kornea nakli uzmanlık gerektiren bir cerrahi işlemdir.
