Farenjit, boğazın arkasında kalan kısımdaki mukoza zarının iltihaplanması sonucu boğazda yanma, ağrı ve yutma güçlüğüne neden olan bir rahatsızlıktır. Boğazın arka kısmında bademcikler olarak bilinen yutak bölgesi ve gırtlak arasında meydana gelen şişliğe farenjitin tanımıdır. Faranjit sıklıkla soğuk algınlığı, grip, coxsackie virüsü veya öpücük hastalığı, grip, bakteriyel enfeksiyonlar ya da streptococcus bakterisi enfeksiyonunun bir sonucudur. Risk faktörleri arasında sigara ve alkol kullanımı, kuru ile kirli hava gibi etkenler de yer almaktadır.
Farenjit, yutak bölgesi ve boğazın arka kısmında bulunan mukoza zarının iltihabı ve tahrişidir. Akut ve kronik faranjit olarak iki türü bulunan hastalıkta akut faranjite bakteriyel enfeksiyon neden olur. Boğaz ağrısı, boğazda kaşıntı, ateş, öksürük ve yutma güçlüğü faranjitin en sık görülen belirtilerdir.
Bol su içmek, tuzlu su gargarası ve ılık içecekler faranjit semptomlarını bastırmada etkilidir. Bu süreçte istirahat edilmeli ve boğazı tahriş edici gıdalardan kaçınmalıdır. Ağır vakalarda, doktor antibiyotik reçete edebilir.
Boğaz iltihabından kaynaklı olarak ortaya çıkan farenjit, akut ve kronik olmak üzere ikiye ayırılır. Akut farenjitte hastanın şikayetleri daha belirgindir. Boğaz ağrısı, yutkunma zorluğu, boğazda kuruluk, yanma veya kaşınma hissi, ateş, öksürük gibi şikayetler olur. Kronik farenjitte belirtiler daha hafiftir fakat süreklidir. Boğazda kuruluk, gıcık, yanma ve yabancı cisim hissi, hafif yutkunma zorluğu gibi şikayetler olur. Akut farenjit genellikle bir üst solunum yolu enfeksiyonudur. Kronik farenjitte ise yine enfeksiyon etkenleri rol oynamasına rağmen genellikle tahriş edici bir faktör vardır.
Farenjit, ağız ve burun boşluğunun arkasındaki farenks adı verilen yutak bölgesinin iltihabıdır. Çoğu durumda bu iltihaplanmaya bakteriyel ve viral enfeksiyonlar neden olmaktadır. Özellikle virüsler, farenjit hastalığının en yaygın nedeni olarak bilinir. Nadir durumlarda alerji, travma, reflü ve kanserde neden olabilmektedir. Farenjite neden olan faktörler özetle şu şekildedir:
Farenjitin hem viral hem de bakteriyel formları bulaşıcıdır. Farenjite neden olan mikroplar, burun ve boğazda yaşama eğilimindedir. Sonuç olarak farenjit virüs ya da bakteri kaynaklı olabileceğinden, bu hastalık bulaşıcıdır. Farenjit şu şekilde bulaşabilir:
Farenjit, bağışıklık sisteminin düşmesi, mevsim geçişi, aşırı kalabalık ortamda bulunma gibi faktörlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Farenjitin gelişme riskini artıran bir dizi faktör mevcuttur. Farenjit için risk faktörleri şöyle sıralanır:
Faranjitin belirtileri boğazda kaşıntı, yanma, öksürük ve yutma güçlüğü, geniz akıntısı, öksürük, ateş, baş ağrısı, eklem ve kas ağrılarıdır. Eğer yutkunma ve konuşmada artan bir ağrı, bademcik şişmesi, boğaz kuruluğu, hapşırma ve burun akıntısıda bu belirtilere eşlik ediyorsa faranjit olduğu düşünebilir.
Faranjit belirtileri şunlardır:
Akut faranjit sıklıkla boğazda ağrı, kuruluk, yutma güçlüğü ve ateş şikayetleri görülmektedir. Vücutta halsizlik, kırgınlık, yemek yemede zorlanma ve öksürükte görülen diğer belirtiler arasında yer almaktadır. Hastanın kan tahlillerine bakıldığında ise enfeksiyon değerlerinden CRP, lenfosit, notrofil, lökosit gibi değerlerde yükselme görülebilmektedir.
Kronik faranjitin belirtileri daha hafif hissedilmekle beraber süreklidir. Hastanın şikayetleri uzun zamandır sürmektedir. Burun tıkanıklığına bağlı ağızdan nefes alma, alerji ya da sinüzit sonucu oluşan geniz akıntısıyla sürekli boğaz temizleme, çoğu zaman reflünün kronik faranjit tablolarına neden olması, ağızda acımsı bir tat ve acıma, boğazda kuruluk, yanma, yutkunma zorluğu hastaların şikayetleri arasında yer almaktadır. Kronik faranjite hangi sorun neden oluyorsa tedavi yöntemi de buna göre farklılık göstermektedir.
Farenjit ve diğer enfeksiyonlara yakalanma ile bulaş riski şu yollarla azaltılabilir:
Gün içerisinde bol sıvı tüketmek, ılık tuzlu su ile gargara yapmak, faydalı olan tavuk suyu gibi çorbalar içmek dinlenmek faranjite iyi gelen doğal yöntemlerdir.
Faranjite iyi gelen doğal yöntemler şu şekilde listelenebilir:
Adaçayı, ekinezya gibi bitkilerden faydalanın
Ekinezya ve adaçayı, boğaz ağrısını ve kaşınmayı hafifletmek için klorheksidin / lidokain kullanan bir sprey kadar etkili olduğunu göstermiştir. Adaçayı antibakteriyel ve antiseptiktir. Ekinezya da bağışıklık güçlendirici etkilere sahip olabilir. Ada çayını gargara şeklinde yapabilir ve o şekilde tüketebilirsiniz. Ada çayı, farenjitin neden olduğu boğaz iltihabına da iyi gelir. Yine limon suyu ve demlenmiş ada çayı ile gargara yapmak da farenjite iyi gelir.
Çiğ sarımsak tüketin
Antiseptik özelliği bulunan sarımsağın, bakteriyel enfeksiyona yardımcı olarak farenjitin yol açtığı boğaz ağrısını hafifletmeye katkı sağlar.
Çiğ sarımsak ezildiğinde; antibakteriyel, antifungal ve antiviral özelliklere sahip allisin adlı bir bileşik açığa çıkarır. Boğaz ağrısı için sarımsak kullanmanın en iyi yolu, çiğ şekilde çiğnemek veya bir dilim alıp 15 dakika boyunca emmektir. Çiğ sarımsağı daha kolay yutmak için rendeleyebilir, üzerine bal veya zeytinyağı ekleyebilirsiniz.
Nane çayı için
Birçok faydası bulunan nane, çiğnendiği takdirde faranjit hastalığına da iyi gelmektedir. Nane, boğaz ağrısını yatıştırabilir ve kuru öksürüğü hafifletebilir. Nane, demlenerek çay şeklinde içilebilir.
Bakteriyel kaynaklı farenjitlerde hastaya burun spreyi, antibiyotik, pastil veya ağrı kesici ilaçlar verilirken; viral farenjitlerde ise semptomları önleyici tedaviler kullanılır. Bunlarla birlikte viral enfeksiyon kaynaklı farenjit şikayeti olan kişilere şu önerileri içerek uyarılarda bulunulur:
Akut veya kronik farenjit teşhisi konulmadan önce ilk olarak hastanın öyküsü öğrenilir. Sonrasında doktor tarafından yapılan fizik muayene ile birlikte farenjit teşhisi konulabilir. Doktor gerek gördüğü takdirde birtakım testler isteyebilir. Doktorun isteyebileceği testler arasında; boğaz sürüntüsü, kan testi, akciğer röntgeni ve kültür antibiyogram testi yer alır.
Boğaz kültürü testi, kişinin boğazından çubuklu bir pamuk yardımıyla alınan sürüntü ile yapılır. Doktor test sırasında boğazdaki salgılardan bir örnek almak için pamuklu çubuk kullanır. Doktor hızlı bir strep testi yapabilir. Testin ardından streptococcus için pozitif olunup olunmadığı birkaç dakika içinde öğrenilebilir. Doktor, kan testi de isteyebilir. Koldan alınan kan örneği test için bir laboratuvara gönderilir. Bu test neticesinde kişinin mononükleoz olup olmadığı belirlenebilir. Tam kan sayımıyla (CBC) enfeksiyonun başka bir tür olup olmadığını belirlemek amacıyla yapılabilir.
Akut farenjitte enfeksiyon söz konusu olduğundan enfeksiyon tedavisi önemlidir. Bunun yanı sıra, ağrı kesici-ateş düşürücü ilaçlar, öksürük kesiciler ve ağız gargaraları kullanılabilir. Kronik farenjitin ise tedavisi oldukça zordur. Bu hastalık çoğu zaman tam olarak ortadan kaldırılamaz. Hastalığa neden olan bozukluklar var ise, bunların ortadan kaldırılması önemlidir. (Alerji, kemik eğriliği, et büyümesi, reflü, vb)
Farenjit hastaları, şu şikayetlerden herhangi birini yaşarlarsa doktora başvurmalılardır:
Öte yandan farenjit, tedavi edilmediğinde nadir durumlarda hayatı tehdit eden romatizmal ateşe veya sepsise (bakteriyel kan enfeksiyonu) yol açabilir. Yaşamı tehdit eden aşağıdaki semptomlardan herhangi birine sahip olan kişi derhal tıbbi yardım almalıdır.
